فرصت های تجاری تاجیکستان:ساختار کالایی تجارت خارجی تاجیکستان و ساختار تولید داخلی آن از زمان استقلال و فروپاشی نظام شوروی تغییر نکرده است. این وضعیت بازتابی از پیشرفت آهسته اصلاحات ساختاری و اقتصادی در کشور و همچنین موقعیت جغرافیایی تاجیکستان، توسعه نیافتگی ارتباطات حمل و نقل و روابط تجاری ضعیف منطقه ای است. با این حال، اندازه کوچک بازار داخلی در تاجیکستان، خرده فروشان کشور را به فروش محصولات به کشورهای همسایه سوق می دهد.
تولید ناخالص تاجیکستان
صادرات پنبه و آلومینیوم همچنان حدود نیمی از تولید ناخالص داخلی (gross domestic product (GDP))، دو سوم درآمد ارزی سالانه و یک چهارم درآمدهای مالیاتی را ایجاد می کند. عدم تقارن اخیر بین واردات و صادرات کشور افزایش یافته است. صادرات کلیدی تاجیکستان شامل مواد خام (عمدتاً آلومینیوم و الیاف پنبه) به کشورهایی است که هم مصرف کننده نهایی هستند (ترکیه، چین). همچنین به کشورهایی که نیستند (هلند، سوئیس و لتونی). در شرایط عدم تغییر ساختاری پایدار تجارت خارجی با این کشورها، اقتصاد ملی تاجیکستان به شدت در برابر شوک های قیمتی خارجی آسیب پذیر است. علاوه بر این، سهم غالب بازارهای جهانی آلومینیوم در ده شرکت چند ملیتی متمرکز شده است.
تولیدات تاجیکستان بخش کوچکی از این بازار است. حتی اگر تاجیکستان تولید آلومینیوم را افزایش دهد تا به هدف توسعه بلندمدت خود یعنی 630 هزار تن آلومینیوم اولیه برسد، سهم جهانی آن از تولید آلومینیوم کمتر از 5 درصد خواهد بود.
نتایج آزادسازی تجارت
افزایش قیمت جهانی آلومینیوم و الیاف پنبه در سال های 2010 و 2011 تراز تجاری کشور را بهبود بخشید. در سال 2010، تراز تجاری 6.2 درصد نسبت به سال 2009 بهبود یافت. اگرچه قیمت الیاف پنبه و آلومینیوم به ترتیب 162 درصد و 142 درصد افزایش یافت.
این به این دلیل است که آزادسازی تجارت منجر به افزایش شدید تقاضای داخلی شد که دلیل آن حواله های ارسالی از نیروی کار مهاجر بود که با واردات کالاهای مصرفی تامین می شد. کسری حساب جاری تراز پرداخت ها عمدتاً توسط مؤسسات مالی بین المللی تأمین می شود زیرا سرمایه گذاری مستقیم خارجی پایین است.
سیستم های برای بهبود بخشیدن به مبادلات تجاری تاجیکستان
ترکیب ساختار محدود صادرات و تمرکز جغرافیایی جریان تجارت خارجی تاجیکستان، آسیب پذیری این کشور را در برابر شوک های خارجی افزایش داد. به عنوان یک اقتصاد باز، تضمین رقابت پذیری کشور از طریق ایجاد بخش های جدید اقتصادی امکان پذیر است. اخیراً اقداماتی انجام شده است که به طور بالقوه می تواند تراز پرداخت های کشور را با ایجاد فضای تجاری برای تولید منابع جدید درآمد و کاهش هزینه های مبادله ای مرتبط با تجارت بهبود بخشد.
یکی از این گامها، سیستم «یک مرحلهای» است که بخشی از اصلاحات گمرکی است. که در آستانه الحاق تاجیکستان به سازمان تجارت جهانی (WTO) راهاندازی شد. این سیستم رویه های ساده و حداقل بازرسی فیزیکی محموله را ارائه می دهد. به نوبه خود زمان حمل و نقل محموله و هزینه های تراکنش را کاهش می دهد. مزایای بیشتر را می توان با بهبود جمع آوری درآمد، کنترل مرزها و امنیت، کاهش هزینه های اداری، تشویق تجارت و سرمایه گذاری بیشتر، و افزایش رقابت داخلی در بازارهای داخلی و صادراتی به دست آورد. این اقدام باید توسعه بخش ترانزیت تاجیکستان را افزایش دهد، تجارت را تسهیل کند و سرمایهگذاریهای جدید را برای مناطق آزاد اقتصادی (FEZ) که در مسیرهای کریدور اصلی ایجاد میشوند، جذب کند.
