مرتضی قندچی، رئیس کمیته حملونقل جادهای و ریلی انجمن صنفی شرکتهای بینالمللی حملونقل خراسان رضوی، ظرفیتهای ریلی کشور و کاستیها در این حوزه را برشمرد و به اهمیت نقش بخشخصوصی در این زمینه پرداخت.
قندچی گفت: کریدور شمال-جنوب یکی از راهبردیترین مسیرهای ترانزیت کالا در شرق دنیا محسوب میشود. این رهگذر، دارای موقعیت استراتژیکی مهمی بوده. و برای کشورمان نیز به دلیل موقعیت مناسب ریلی و جادهای و امکان دسترسی به سواحل خلیجفارس، دریای عمان و دریای خزر از اهمیت خاصی برخوردار است.
وی با تاکید بر اینکه کریدور شمال-جنوب مهمترین حلقه تجارت بین آسیا و اروپا به شمار میرود، افزود: این کریدور ۴۰درصد مسیرها را نزدیکتر و ۳۰درصد هزینههای حملونقل را کاهش میدهد. به دلیل نقش حیاتی آن در تجارت و اقتصاد کشورهای آسیای میانه، به همکاری تمام کشورهای این منطقه نیاز دارد.
این فعال حوزه حملونقل ریلی در ادامه گفت:
در کریدور شمال-جنوب، سهم حملونقل دریایی ۳۰درصد، جادهای۳۰درصد و ریلی ۴۰درصد پیشبینی شد است.
سهم ۲۰درصدی بخش خصوصی در حملونقل ریلی
وی، تصریح کرد: نقش بخشخصوصی در سهم ۴۰درصد حوزه ریلی، حداقل ۲۰درصد است و سرمایهگذاری بخش خصوصی در این حوزه اهمیت بسزایی دارد. البته به سرمایهگذاریهای خاص دولتی نیز نیاز دارد. قندچی خاطرنشان کرد: امکانات و ظرفیتهای کشور در حوزه ریلی کاستیهای بسیاری دارد. به دلیل سرمایهگذاری کلی از سوی دولت، اجرای پروژهها به کندی صورت گرفت و زمانبراست.
وی با اشاره به انقطاع ریلی در مسیر ریلی رشت-آستارا، اظهار کرد: این معضل، سبب بلاتکلیفی در حمل کالاها میشود. همچنین ریل بنادر کاسپین به یکدیگر متصل نیست و این نبود ارتباط مشکلات بسیاری را ایجاد میکند. عدم لایروبی یکی از بنادر اصلی شمال نیز مانع پهلو گرفتن کشتیها و حمل بار به این بندر است.
این فعال حوزه حملونقل ریلی تاکید کرد: دولت باید سرمایهگذاریهای مشترکی با بخشخصوصی برای رفع کاستیهای مسیرهای ریلی انجام دهد. برای مثال در مسیر ریلی زاهدان به چابهار که از اهمیت زیادی برخوردار است. سرمایهگذاریها به کندی صورت میگیرد و آمادهسازی آن سالها به طول انجامیده است.
وی اذعان کرد: با توجه به اینکه دولت سرمایهگذار و فعال اقتصادی خوبی نیست. از طرفی بخش اصلی در فراهم کردن امکانات و ظرفیتهای ریلی کشور به عهده دولت است، کارها در این حوزه به کندی پیش میرود.
قندچی با اشاره به دخالت و سختگیریهای بخش دولتی در سرمایهگذاریهای بخشخصوصی و خارجی، اذعان کرد: استفاده از امکانات، رانتهای اطلاعاتی و ارتباطات دولتی سبب شده که کار برای بخشخصوصی واقعی در حوزه حملونقل ریلی سخت است.
وی اظهار کرد: کشور ما ظرفیت جابهجایی ۴میلیون تن کالای ترانزیتی از طریق مسیر ریلی را دارد منوط بر اینکه بخش دولتی با سرمایهگذاریهای زیرساختی از این حوزه حمایت کند تا با همکاری بخش خصوصی و دولتی، پیشبینیها برای جابهجایی این حجم کالا از طریق مسیرهای ریلی، تحقق یابد.
عدم تطابق مقررات و قوانین گمرکی
عدم تطابق مقررات و قوانین گمرکی دو طرف با همدیگر وجود دارد. این مقررات در حال حاضر با اقلیم کردستان عراق، افغانستان، آذربایجان از این لحاظ انطباق دارد اما با کشور روسیه در این زمینه مشکل وجود دارد و رویهها هموار نیست.
محمد عیقرلو، دبیرکل فدراسیون حملونقل و لجستیک ایران در گفتوگو با «دنیایاقتصاد» ضمن اعلام این مطلب گفت: عمده حملونقل ترانزیتی با کشور روسیه توسط کامیون صورت میگیرد. کامیونها به دلیل اینکه باید از کشور ثالث عبور کنند، موانع شدید برای این بخش ایجاد میشود. که هم هزینه بالایی دارد و هم زمان زیادی میبرد.
محمد عیقرلو، افزود: در جلسهای که در اتاق بازرگانی با مقامات حملونقل کشور روسیه برگزار شد، لغو روادید برای سهولت ترانزیت به روسیه مطرح شد، زیرا یک راننده حدود ۲۰ روز باید برای گرفتن روادید معطل شود و هزینه نیز بپردازد تا ویزای روسیه را دریافت کند. همچنین گذر از کشورهای ثالث برای رسیدن به روسیه و موانع گمرکی در آن کشورها بسیار دشوار است. همچنین عموما ترانزیتکنندگان و صادرکنندگان با قوانین و مقررات کشور روسیه آشنا نیستند.
وی در ادامه گفت: وزیر راه وشهرسازی قول داده که مسیر ریلی را احیا و زیرساختهای لازم برای ترانزیت به روسیه را احیا کند. همچنین کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران قول داده تا تعداد کشتیهای کانتینری و فله را افزایش دهند. با وجود اینکه این موضوع برای کشتیرانی ج.ا.ا توجیه اقتصادی ندارد اما در حال آمادهسازی این زیرساختها هستند. بخش ریلی زاهدان به چابهار در مسیر کریدور شمال-جنوب هنوز به ریل متصل نیست و در این زمینه محدودیت وجود دارد. بهترین گزینه فعلا بندرعباس بوده و تمامی بارهایی که از کشورهای مختلف به بندرعباس وارد میشود را باید از طریق ریل، جاده و دریا به روسیه حمل کنیم.
مشکلات زیر ساختی
عیقرلو با اشاره به مشکلات زیرساختی گفت: به دلیل مشکلاتی مانند عدمتکمیل کریدور شمال-جنوب و قطع بودن مسیر ریلی، میزان ترانزیت به روسیه کاهش پیدا میکند. حملونقل دریایی از خزر به روسیه محدودیتهای بسیار زیادی دارد. شناورهای دریایی در منطقه خزر محدود است. در زمستان مشکلات تردد در ولگا وجود دارد. رود ولگا به روی کشتیهای ایرانی بسته است و اگر کشتیهای ایرانی بتوانند با پرچم ایران از رود ولگا عبور کنند. مجبور به جابهجایی بارها با روشهای مختلف و تخلیه و بارگیری مجدد نخواهیم بود. امیدواریم با توجه به تفاهم نامههایی که با روسیه وجود دارد در آینده نزدیک امتیازات خوبی به دست آوریم. و در بهبود بخشیدت به ترانزیت به روسیه موفق باشیم.
وی با اشاره به سایر عدم تطابق مقررات و قوانین گمرکی گفت: بعضی مشکلات شامل سوخت، مشکل ویزا، مشکل عوارض بین راهی، مشکل کنترلهای متعدد در کشورهای ثالث، مشکل تغییر و تحول کالا در روسیه، مشکلات بازگشت کانتینر از روسیه، نبود
بار برگشت و کمبود کامیونهای یخچالدار است. اما با تمهیداتی که گمرک، سازمان بنادر و دریانوردی، سازمان راهداری، معاون حملونقل وزارت راه وشهرسازی و وزیر راه وشهرسازی برای توسعه روابط ایران و روسیه انجام دادهاند. امیدواریم مشکلات برطرف شود. قبل از جنگ اوکراین و روسیه آنچنان بار ترانزیتی به روسیه نداشتیم. اما در حال حاضر شرایط بار بسیار مطلوب است و امیدواریم اتاق بازرگانی ایران، صادرکنندگان و صاحبان ترانزیت در این مسیر هماهنگ تر عمل کنند.
